Giá điện âm

 “GIÁ ĐIỆN ÂM”

Thưa quý vị,

Đáng lẽ tôi chưa viết vì còn phải tìm thêm dữ liệu, song nhiều bà con ta còn chưa rõ giá điện được hình thành như thế nào và tại sao lại có giá điện “âm”. Xin có đôi nhời thưa cùng quý vị,

Về giá thành điện: Giả thiết tất cả mọi cơ sở vật chất đều do EVN quản lý, thì các yếu tố hình thành giá điện bao gồm: Khấu hao tiết bị + Nhiên liệu + Chí phí nhân công (tất nhiên còn nhiều yếu tố phụ nữa, song ta chỉ nói ba cái chính thôi). Trong ba yếu tố này thì ‘khấu hao thiết bị’ là đáng kể, vì trừ mấy thứ lặt vặt, còn lại ta đều phải nhập máy móc theo giá quốc tế; yếu tố thường chiếm tới 60% giá thành là nhiên liệu (phần ớn cũng phải nhập); cuối cùng là chi phí nhân công (tiền lương, bảo hiểm vân vân), yếu tố này thường thấp vì lương công nhân của ta thấp hơn nhiều nước.

Đó là “nếu”, mọi thứ thuộc quyền quản lý của nhà nước thông qua EVN, chứ nếu có yếu tố tư nhân (nhà đầu tư trong và ngoài nước) thì mọi thứ sẽ cao hơn để làm sao lợi nhuận của nhà đầu tư đạt tối đa. Chính vì thế, hiện nay EVN phải mua điện do tư nhân sản xuất, có thời điểm còn cao hơn giá EVN bán cho người dùng. Đây là câu chuyện rất dài dòng, nói không hết trong bài này được.

Câu hỏi đặt ra là, vậy tại sao gía điện của ta lại thấp hơn nhiều nước trong khu vực? Xin thưa, chúng ta có một số nhà mày thủy điện, cho ta giá thành thấp; thứ hai, chúng ta có một số nhà máy nhiệt điện đốt than, giá thành chỉ cao hơn thủy điện.

Còn lại các nguồn khác như nhiệt điện dầu, khí, điện mặt trời, điện gió đều cho ra giá thành cao, song chúng ta không thể từ chối mua điện của nhà đầu tư được, vì họ đã đầu tư theo lời kêu gọi của nhà nước ta, để bù đắp cho sự thiếu hụt tài lực, vật lực của ta. Cũng nói vui một chút, là để đáp ứng yêu cầu của nhiều vị đòi tư nhân hóa ngành điện!

Thêm một yếu tố làm cho giá bán điện của nước ta thấp hơn một số nước khác là chúng ta vẫn còn thực hiện một số chính sách bao cấp, đặc biệt là đối với hệ thống truyền tải điện, điện đưa về về cho bà con miền núi, cho hải đảo … . Bán điện cho mấy nơi đó chỉ có từ lỗ đến lỗ. Đã có lần tôi kể câu chuyện về một anh đi thu tiền điện ở mấy bản, anh ta ước lượng số tiền người ở đó sẽ trả rồi móc ví của mình ra để nộp vào quỹ. Hỏi tại sao anh làm vậy? Anh cho biết, số tiền anh ta phải đổ xăng cho xe để đi đến đó, còn nhiều hơn!

Đó là bao cấp, đó là làm cho “miền núi tiến kịp miền xuôi”, đó là “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Câu chuyện thứ hai, là mấy hôm nay nhiều người xôn xao, rằng tại sao ở nước tư bản nọ lại thực hiện “giá điện âm” và công ty kinh doanh điện trả lại tiền cho người tiêu dùng. Đây là một thông tin, ở dạng có nhưng không đủ. Tóm tắt thế này. Không có chuyện giá điện âm được thực hiện đối với các hộ dùng điện cuối cùng. Đây là phần tiền mà công ty bán buôn (nói vậy cho mọi người dễ hình dung) chuyển cho công ty kinh doanh bán lẻ, để khuyến khích cho các công ty này tăng phụ tải, lấp đầy phụ tải vào giờ thấp điểm (kiểu như thời gian từ đêm đến sáng ở ta), mục đích là làm cho biểu đồ phụ tải của công ty sản xuất điện “đẹp” hơn, kinh tế hơn, an toàn hơn.

Cho nên, muốn được áp dụng “giá điện âm” thì đối tượng là các công ty bán lẻ điện chứ không phải gia đình chúng ta nhé, tiếp đến là các công ty này phải có đồng hồ chỉ rõ mức tiêu thụ điện vào các giờ cao điểm và thấp điểm. Gia đình là người tiêu thụ cuối cùng không có loại đồng hồ này nên không có chuyện áp dụng “giá điện âm”.

Tóm lại, các nhà sản xuất điện và kinh doanh bán buôn dùng hình thức này để kích thích các công ty bán lẻ nâng cao phụ tải vào giờ thấp điểm. Nếu các nhà máy điện mà vận hành ở chế độ công suất thấp vì vừa thiệt hại về tái chính, vừa làm cho thiết bị chóng hư hỏng (thí dụ như cánh turbine bị xâm thực chẳng hạn).

Xin lỗi các vị, tôi chỉ biết đến thế nên nói vậy, cũng không dám mùa rìu qua mắt các vị ở Bộ Công thương và EVN.

Xin cảm ơn về sự thông cảm của quý vị./.

Hình trong bài: Giá điện ở Việt Nam và một số nước.

Ngày 01/06/2023

Ngã Thị Dã

Tất cả cảm xúc:

9999