e

Thứ Sáu, tháng 2 21, 2025

Tại sao Chính phủ giao Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 cho Petrovietnam?

 (PetroTimes) - Vừa qua, một tin vui làm nức lòng người dầu khí. Đó là Chính phủ quyết định giao cho Petrovietnam làm chủ đầu tư dự án Nhà máy Điện hạt nhân (ĐHN) Ninh Thuận 2.

Tại sao lại nói là “tin vui”? Trong khi Petrovietnam làm nhà máy ĐHN là sẽ phải khởi đầu gần như là từ con số 0 tròn trĩnh. Cơ chế, chính sách cho xây dựng nhà máy chưa có, nguồn nhân lực thì cũng cực kỳ hạn chế và cơ bản phải đào tạo từ đầu; kinh nghiệm xây dựng, kinh nghiệm vận hành… cũng là con số 0.

Tại sao Chính phủ giao Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 cho Petrovietnam?
Tại phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo về xây dựng Nhà máy điện hạt nhân, Thủ tướng Chính phủ đã giao Petrovietnam làm chủ đầu tư Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2.

Và với tiến độ mà Thủ tướng yêu cầu, chỉ còn hơn 5 năm nữa phải xong nhà máy quả là quá cấp bách, quá khẩn trương và xem ra có vẻ “không tưởng”, bởi lẽ, trên thế giới, người ta thường mất từ 7 đến 10 năm để xây dựng một nhà máy ĐHN.

Như vậy rõ ràng là “lo” nhiều hơn vui.

Nhưng tại sao Chính phủ lại quyết giao cho Petrovietnam? Liệu có phải vì Petrovietnam có tiềm lực tài chính, là tập đoàn kinh tế trụ cột của quốc gia hay không?

Với tất cả sự hiểu biết của người viết bài này thì đây chỉ là một lý do… “phụ”, bởi lẽ, dù Petrovietnam có tiềm lực tài chính bậc nhất trong các tập đoàn kinh tế Nhà nước thì cũng không đủ lực để làm nhà máy ĐHN, với kinh phí đầu tư là nhiều tỉ USD.

Chính phủ giao cho Petrovietnam là bởi vì Chính phủ tin vào ý chí, nội lực, tinh thần dám nghĩ dám làm và khát vọng vươn lên của người dầu khí.

Điều này, không chỉ là “nói cho vui” mà đã chứng minh bằng những dự án, những công trình mà Petrovietnam đã thực hiện thành công.

Việc Chính phủ giao cho Petrovietnam thực hiện Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 là một cơ hội cực kỳ to lớn để Petrovietnam khẳng định mình trong việc phát triển thành Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia.

Lịch sử xây dựng và phát triển của Petrovietnam là chúng ta đã đi từ “không” đến “có”; đi từ vị trí người học việc đến nay đã làm chủ được tất cả công nghệ hiện đại nhất trong khâu tìm kiếm thăm dò và chế biến sâu, chế tạo được những giàn khoan khổng lồ…

Trước đây, ai cũng nghĩ Petrovietnam chỉ biết mỗi “múc dầu lên bán”, nhưng rồi Petrovietnam đã thành công trong xây dựng các nhà máy thủy điện như Hủa Na, Đakđrinh, đã thành công trong xây dựng các nhà máy điện khí như Phú Mỹ, Nhơn Trạch 1, 2, 3 và 4; rồi Điện Cà Mau; thành công trong việc xây dựng và vận hành nhà máy nhiệt điện Vũng Áng…

Tại sao Chính phủ giao Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 cho Petrovietnam?
Việc thực hiện Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 là một cơ hội cực kỳ to lớn để Petrovietnam khẳng định mình

Khi Petrovietnam được giao xây dựng Nhà máy Đạm Phú Mỹ, cũng đã có không ít nhà kinh tế, chuyên gia phản đối và không tin Petrovietnam làm được. Nhưng đến giờ, không chỉ có Đạm Phú Mỹ mà cả Đạm Cà Mau cũng đang giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bảo đảm an ninh lương thực cho đất nước.

Một dự án được coi là biểu tượng của lòng yêu nước, ý chí vượt lên tất cả của Petrovietnam là Dự án Biển Đông 01 khai thác khí và dầu condensate ở mỏ Hải Thạch - Mộc Tinh. Khi Petrovietnam tiếp quản dự án này của một công ty khai thác dầu khí danh tiếng của Anh, nhiều chuyên gia nước ngoài đã thật lòng mà khuyến cáo Petrovietnam không nên thực hiện bởi đây là mỏ có cấu tạo địa chất vào loại phức tạp nhất trên thế giới bởi áp suất và nhiệt độ cực kỳ cao. Nhưng người dầu khí đã thành công mỹ mãn và hiện nay, Biển Đông 01 đang là “con gà đẻ trứng vàng” cho nền kinh tế đất nước.

Rồi Petrovietnam đã thành công trong việc xây dựng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất và bây giờ, Lọc dầu Dung Quất là một trụ cột quan trọng trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Không chỉ sản xuất ra xăng dầu phục vụ cho dân sự mà Lọc dầu Dung Quất còn nghiên cứu sản xuất thành công dầu Jet-A1 cho máy bay và các nhiên liệu khác phục vụ cho nhu cầu của quốc phòng.

Có thể khẳng định rằng, Petrovietnam chưa từng lùi bước trước bất cứ khó khăn nào trong việc thực hiện các dự án khai thác dầu khí và các dự án ở khâu chế biến, dịch vụ kỹ thuật cao và vận chuyển dầu khí.

Đây chính là điểm tựa vững chắc để người dầu khí tự tin khi nhận nhiệm vụ xây dựng nhà máy ĐHN.

***

Việc Chính phủ giao cho Petrovietnam thực hiện Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 là một cơ hội cực kỳ to lớn để Petrovietnam khẳng định mình trong phát triển thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia.

Chính vì vậy, tại phiên họp với Chính phủ về xây dựng nhà máy ĐHN, Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng đã rất tự tin báo cáo với Thủ tướng: “Petrovietnam rất thống nhất về việc này, để bảo đảm nguồn điện nền cho phát triển kinh tế cũng như theo xu hướng về năng lượng sạch. Chúng ta triển khai các định hướng về xây dựng các dự án ĐHN ở Việt Nam là rất phù hợp”.

Người đứng đầu Petrovietnam cũng thẳng thắn trình bày những thuận lợi và khó khăn mà Tập đoàn sẽ gặp phải khi thực hiện Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2. Thứ nhất là về thuận lợi, Petrovietnam hiện nay là nhà sản xuất điện đứng thứ hai ở Việt Nam, sau EVN. Nếu đưa tiếp các trung tâm điện lực Nhơn Trạch và Ô Môn vào, công suất đặt của Petrovietnam tiếp tục cao hơn và qua việc triển khai các dự án lớn này, Petrovietnam đã có những kinh nghiệm nhất định trong triển khai các dự án điện, nguồn lớn. Thứ hai là về khả năng thu xếp vốn và tài trợ vốn, liên tục trong những năm qua, Petrovietnam được xếp hạng tín nhiệm ở mức BB+ nếu tính độc lập với Chính phủ. Do đó khả năng thu xếp vốn của Petrovietnam cũng tốt hơn và nguồn lực tích lũy trong những năm qua cũng bảo đảm để tài trợ cho các dự án năng lượng lớn và đây là lợi thế.

Tại sao Chính phủ giao Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 cho Petrovietnam?
Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng phát biểu ý kiến tại cuộc họp Ban Chỉ đạo về xây dựng Nhà máy điện hạt nhân

Còn thách thức, một là với Petrovietnam, ĐHN là lĩnh vực mới, Tập đoàn chưa từng triển khai các dự án hoặc là nghiên cứu chuẩn bị triển khai các dự án ĐHN. Hai là các vấn đề hệ thống cơ chế, chính sách, từ chiến lược, quy hoạch và các nghị quyết của Bộ Chính trị hiện nay cũng chưa đề cập để Petrovietnam có thể triển khai các dự án, đặc biệt là dự án ĐHN. Ba là nguồn nhân lực để chuẩn bị cho ĐHN với Petrovietnam cũng rất mới.

Phát biểu tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng lần nữa nhấn mạnh với mục tiêu mà Trung ương Đảng, Chính phủ và Thủ tướng đề ra là làm "nhanh nhất có thể" đưa nhà máy ĐHN hoạt động thương mại vào năm 2030 và chậm nhất năm 2031 là mục tiêu rất áp lực với một dự án quy mô lớn, công nghệ phức tạp, do đó, cần có cơ chế rất đặc thù, cụ thể, rất rõ cho các chủ thể thực hiện. Đặc biệt, người đứng đầu Petrovietnam kiến nghị với Quốc hội trong Nghị quyết về cơ chế đặc thù ĐHN dứt khoát phải có tên chủ các đầu tư EVN, Petrovietnam để đảm bảo “rõ người rõ việc”.

Đồng thời, kiến nghị Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội trong quá trình thẩm tra có sự chia sẻ, thống nhất với Tờ trình của Chính phủ, để các doanh nghiệp như EVN và Petrovietnam có thể thực thuận lợi thực hiện được nhiệm vụ được giao. “Nếu không có cơ chế đảm bảo này, doanh nghiệp như chúng tôi không thể làm được”, Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng nhấn mạnh.

“Chỉ bàn làm, không bàn lùi” - đó là quyết tâm của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khi giao nhiệm vụ cho EVN và Petrovietnam. Thủ tướng đánh giá phát triển ĐHN, xây dựng nhà máy ĐHN là vấn đề lớn, đại sự quốc gia, vấn đề khó, nên cần có sự tập trung, đầu tư công sức, trí tuệ tương xứng, phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc và cần thiết thành lập Tổ công tác, tổ giúp việc chuyên trách giúp Ban Chỉ đạo.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu kế hoạch phải xác định rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả, xây dựng kế hoạch 5 năm, kế hoạch hằng năm, từng mốc thời gian phải hoàn thành những công việc cụ thể, từ đó bám sát lộ trình, hằng tháng họp kiểm điểm từng nhiệm vụ để việc triển khai bảo đảm tiến độ, hiệu quả.

Với quyết tâm của Đảng, của Chính phủ và với khát vọng, lòng tự hào của người dầu khí và với tinh thần “Một đội ngũ - Một mục tiêu”, chắc chắn Petrovietnam sẽ thực hiện thắng lợi Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2.

TheoPetrotimes - Nguyễn Như Phong

Thứ Tư, tháng 2 19, 2025

Cách thức các lưới điện siêu nhỏ giúp các công ty tiện ích cân bằng cung cầu điện

 

66cd2110bee56c5e7c5fb918 Dreamstime M 286491002

Cách thức các lưới điện siêu nhỏ giúp các công ty tiện ích cân bằng cung cầu điện 

Ngày 29 tháng 8 năm 2024
Thời tiết khắc nghiệt, xe điện, nắng nóng, cơ sở hạ tầng cũ kỹ và sự xuất hiện của nhiều trung tâm dữ liệu và nhà máy mới khiến việc cung cấp điện trở nên phức tạp.

Các công ty tiện ích đang chịu áp lực ngày càng tăng để cung cấp điện nhiều hơn cho nhiều nơi hơn. Thời tiết khắc nghiệt, xe điện, nhiệt độ cao, cơ sở hạ tầng cũ kỹ và sự gia tăng của các trung tâm dữ liệu và nhà máy mới đang khiến việc cung cấp điện trở thành một hành động cân bằng phức tạp.

Một số tiện ích đang sử dụng các nhà máy điện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch và các nhà máy điện cao điểm đắt tiền để đáp ứng nhu cầu điện tăng vọt này. Mặc dù các nhà máy này có thể cung cấp giải pháp ngắn hạn, nhưng chúng cũng làm tăng đáng kể lượng khí thải carbon và chi phí vận hành tiện ích.

Mặt khác, lưới điện siêu nhỏ cung cấp cho các công ty tiện ích và khách hàng của họ một nguồn năng lượng phân tán (DER) đáng tin cậy, hiệu quả và bền vững hơn. Ở đây,  tôi sẽ giải thích cách lưới điện siêu nhỏ có thể đảm bảo có đủ điện cho những người và những nơi cần đến.

Lưới điện siêu nhỏ tái tạo làm phẳng nhu cầu năng lượng

Năng lượng mặt trời và gió là những nguồn năng lượng tái tạo phổ biến cho lưới điện siêu nhỏ. Nhưng chúng có một vấn đề .  Mặt trời không phải lúc nào cũng chiếu sáng và gió không phải lúc nào cũng thổi. Tuy nhiên, khi kết hợp với pin, năng lượng có thể được lưu lại để sử dụng sau. Sau đó, pin cung cấp điện vào ban đêm hoặc vào những ngày nhiều mây, giúp giảm sự phụ thuộc vào lưới điện và các nhà máy điện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch.

Đối với các ngành công nghiệp có nhu cầu năng lượng cao, chẳng hạn như nhà máy, lưới điện siêu nhỏ còn đóng vai trò như bộ đệm nhu cầu. Ví dụ, một nhà máy titan mới ở Tây Virginia đang sử dụng lưới điện siêu nhỏ chạy bằng năng lượng mặt trời với bộ lưu trữ pin để cung cấp 70% nhu cầu điện của cơ sở. Bằng cách cô lập các cơ sở có nhu cầu cao, lưới điện siêu nhỏ giảm thiểu tác động của chúng lên lưới điện lớn hơn và cuối cùng cải thiện tính ổn định của lưới điện.

Bằng cách làm phẳng các đỉnh và đáy nhu cầu, lưới điện siêu nhỏ góp phần tạo nên hệ thống năng lượng cân bằng và ổn định hơn, đồng thời giúp các công ty tiện ích hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững. 

Lưới điện siêu nhỏ cung cấp điện trong thời tiết khắc nghiệt

Từ năm 2014 đến năm 2023, Hoa Kỳ đã trải qua tình trạng mất điện liên quan đến thời tiết nhiều gấp đôi so với mười năm trước đó. Từ năm 2000 đến năm 2023, 80% các vụ mất điện lớn được báo cáo là do thời tiết. Những con số này chắc chắn sẽ tăng lên khi biến đổi khí hậu ngày càng tồi tệ hơn. Nói một cách đơn giản, thời tiết đang tàn phá lưới điện và khả năng cung cấp điện đến nơi cần thiết của các công ty tiện ích .

Microgrid đóng  vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện trong các cơn bão, giông bão và các sự kiện thời tiết khắc nghiệt khác. Nếu nguồn điện chính hoặc đường dây điện của công ty điện lực bị mất trong cơn bão , một microgrid cộng đồng có thể được bật để đảm bảo mọi thứ từ tủ lạnh và hệ thống HVAC đến đèn và máy CPAP tiếp tục hoạt động. Chúng cũng có thể đảm bảo cơ sở hạ tầng quan trọng như bệnh viện và trạm cứu hỏa có đủ điện để cung cấp các dịch vụ thiết yếu.

Một trong những ví dụ yêu thích của tôi về lưới điện siêu nhỏ cộng đồng là từ một khu dân cư gồm 37 ngôi nhà ở Wimauma, Florida. Khu dân cư này sử dụng các tấm pin mặt trời để cung cấp điện cho các pin được lắp đặt tại mỗi ngôi nhà. Khi cơn bão Ian đổ bộ vào cuối năm 2022, nhiều ngôi nhà trong khu vực đã bị mất điện. Nhưng khu dân cư này không bao giờ mất điện nhờ lưới điện siêu nhỏ chạy bằng năng lượng mặt trời.

Tóm lại, lưới điện siêu nhỏ có thể  duy trì và cung cấp điện khi có nhu cầu cấp thiết.

Lưới điện siêu nhỏ giảm thiểu lãng phí năng lượng

Nhiều nhà máy điện hiện tại tạo ra điện xoay chiều (AC). Nhưng điện đó thường cần phải được chuyển đổi vì hầu hết các thiết bị điện tử tiêu dùng và thiết bị gia dụng hiện đại đều sử dụng điện một chiều (DC). Khi điện xoay chiều đi qua đường dây điện, được giảm xuống điện áp thấp hơn và được chuyển đổi thành điện một chiều, nó có thể mất một lượng đáng kể tổng điện năng ban đầu được tạo ra.

Microgrids tiết kiệm năng lượng hơn vì chúng thường tạo ra điện DC ( chủ yếu thông qua năng lượng tái tạo), có thể được nhiều thiết bị và hệ thống điện tử sử dụng mà không cần chuyển đổi hoặc di chuyển xa. Mặc dù một số tổn thất điện năng có thể xảy ra khi năng lượng được lưu trữ trong pin, nhưng tổn thất thấp hơn khi so sánh, chỉ khoảng 5% đến 10%.

Microgrids cũng giúp lưới điện chính  hoạt động hiệu quả hơn thông qua các chương trình phản ứng nhu cầu. Microgrids có thể tự động giảm lượng năng lượng được lấy từ lưới điện chính trong các giai đoạn nhu cầu cao điểm , chẳng hạn như những ngày nóng khi cần điều hòa không khí và kết hợp nguồn điện được sản xuất tại địa phương. Chúng có thể hoạt động như một hòn đảo độc lập và chỉ sử dụng các nguồn năng lượng được sản xuất tại địa phương. Chức năng vận hành này làm giảm tổn thất truyền tải và đảm bảo rằng hầu hết năng lượng được sản xuất đều có thể sử dụng được.

Trên thực tế, Sở Các vấn đề địa phương (DOLA) của Colorado  gần đây đã trao 700.000 đô la cho một dự án lưới điện siêu nhỏ do United Power tài trợ. Mục đích chính của lưới điện siêu nhỏ này là cung cấp điện cho các trạm cứu hỏa trong thời gian mất điện diện rộng để họ có thể tiếp tục cung cấp các dịch vụ quan trọng. Nhưng điều thú vị hơn là lưới điện siêu nhỏ này sẽ có một công cụ cân bằng tải để sử dụng trong các điều kiện không khẩn cấp. Công cụ này sẽ đảm bảo rằng các trạm cứu hỏa chỉ sử dụng năng lượng khi cần thiết, đặc biệt là ở các cộng đồng nông thôn dễ bị mất điện. 

Cung và cầu cân bằng tạo ra cơ hội doanh thu

Ngoài những lợi thế về mặt vận hành, lưới điện siêu nhỏ còn cung cấp  thêm nguồn doanh thu và lợi ích kinh tế cho các công ty tiện ích. Khi lưới điện siêu nhỏ sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, nhu cầu về các nhà máy điện cao điểm đắt tiền và kém hiệu quả sẽ ít hơn –  cuối cùng là giảm chi phí vận hành tiện ích. 

Microgrids có thể cho phép các công ty tiện ích cung cấp dịch vụ điều chỉnh tần số và hỗ trợ điện áp cho các nhà điều hành lưới điện thường trả tiền cho họ. Khi tần số lưới điện lệch khỏi giá trị chuẩn và gây ra các vấn đề về độ ổn định của lưới điện, microgrids có thể tự động điều chỉnh công suất đầu ra hoặc sử dụng để đưa lưới điện trở lại trạng thái cân bằng.

Hỗ trợ điện áp là một dịch vụ tạo ra doanh thu khác để duy trì mức điện áp trên lưới điện trong phạm vi quy định. Các lưới điện siêu nhỏ có  bộ biến tần thông minh và hệ thống điều khiển có thể cung cấp hoặc hấp thụ công suất phản kháng khi cần để ổn định mức điện áp. Một số tiểu bang thậm chí đã bắt đầu áp dụng các yêu cầu kết nối cho các bộ biến tần này vì chúng có thể giúp lưới điện an toàn hơn khi đáp ứng mức năng lượng tái tạo không liên tục cao hơn đồng thời cũng giảm nguy cơ hỏa hoạn .

Lưới điện siêu nhỏ duy trì ánh sáng

Khi nhu cầu điện tăng cao, các lưới điện siêu nhỏ có thể cung cấp đủ điện khi nhu cầu cao nhất. Với việc áp dụng lưới điện siêu nhỏ ngày càng tăng theo thời gian, các công ty tiện ích có thể  giảm đáng kể lượng khí thải carbon và sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Điều này giúp giảm lượng khí thải carbon và chi phí vận hành của các công ty tiện ích trong khi vẫn duy trì ánh sáng để làm hài lòng khách hàng của họ.

Brian Nelson là Trưởng bộ phận Năng lượng tái tạo của Bộ phận Năng lượng tái tạo của ABB, một bộ phận của doanh nghiệp Điện khí hóa của ABB . Ông chịu trách nhiệm phát triển công nghệ để hỗ trợ việc áp dụng năng lượng tái tạo trên khắp Hoa Kỳ. Điện khí hóa của ABB là công ty dẫn đầu về công nghệ trong lĩnh vực điện khí hóa và tự động hóa, tạo ra tương lai bền vững hơn và tiết kiệm tài nguyên hơn. Dựa trên hơn 140 năm xuất sắc, hơn 105.000 nhân viên của ABB cam kết thúc đẩy các sáng kiến ​​giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi công nghiệp.  

Về tác giả

Brian Nelson

Brian Nelson là Trưởng bộ phận Năng lượng tái tạo của Bộ phận Năng lượng tái tạo của ABB, một bộ phận của doanh nghiệp Điện khí hóa của ABB . Ông chịu trách nhiệm phát triển công nghệ để hỗ trợ việc áp dụng năng lượng tái tạo trên khắp Hoa Kỳ. Điện khí hóa của ABB là công ty dẫn đầu về công nghệ trong lĩnh vực điện khí hóa và tự động hóa, tạo ra tương lai bền vững hơn và tiết kiệm tài nguyên hơn. Dựa trên hơn 140 năm xuất sắc, hơn 105.000 nhân viên của ABB cam kết thúc đẩy các sáng kiến ​​giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi công nghiệp. 

Theo TDworld

Thứ Ba, tháng 2 18, 2025

Kinh nghiệm chọn vị trí xây nhà máy điện hạt nhân trên thế giới

 Nhà máy điện hạt nhân Mỹ tập trung ở phía đông, trong khi Trung Quốc chủ yếu xây nhà máy ven biển và đang mở rộng vào trong đất liền.

Việt Nam đang khởi động lại dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, trong đó dự kiến nhà máy Ninh Thuận 1 đặt tại huyện Thuận Nam. Nhà máy Ninh Thuận 2 đặt tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Công nghiệp năng lượng quốc gia (PVN) lần lượt làm chủ đầu tư hai nhà máy này.

Ngoài dự án ở Ninh Thuận dự kiến theo quy mô tập trung, Việt Nam sẽ phát triển điện hạt nhân quy mô nhỏ trên phạm vi cả nước, theo chia sẻ của Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại cuộc họp tham vấn ý kiến đề án điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, ngày 12/2. Nguồn điện hạt nhân (kể cả điện hạt nhân quy mô nhỏ SMR) đều phải đặt ở những vị trí có tiềm năng do đặc biệt liên quan đến vấn đề an toàn, địa chất khu vực và vấn đề chôn cất chất thải hạt nhân.

Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), quá trình chọn vị trí cho một cơ sở hạt nhân thường gồm 3 công đoạn: khảo sát, chọn lọc và đánh giá địa điểm.

Diablo Canyon, nhà máy điện hạt nhân cuối cùng còn hoạt động ở bang California, Mỹ. Ảnh: Joe Johnston/San Luis Obispo Tribune

Diablo Canyon, nhà máy điện hạt nhân cuối cùng còn hoạt động ở bang California, Mỹ. Ảnh: Joe Johnston/San Luis Obispo Tribune

Khảo sát là xác định các địa điểm tiềm năng cho cơ sở hạt nhân sau khi khảo sát một khu vực rộng lớn và loại bỏ nơi không phù hợp. Chọn lọc là việc xem xét các địa điểm này thông qua sàng lọc và so sánh chúng theo những tiêu chí về độ an toàn và phù hợp, từ đó chọn ra một hoặc một số địa điểm tốt. Đánh giá là công đoạn phân tích các yếu tố tại một địa điểm có thể tác động đến sự an toàn của cơ sở hạt nhân hoặc hoạt động tại đó.

Công đoạn chọn lọc và đánh giá vô cùng quan trọng, có thể ảnh hưởng đáng kể đến thời gian xây dựng, chi phí, sự chấp nhận của công chúng và tính an toàn của cơ sở trong suốt thời gian vận hành.

Quá trình chọn vị trí thường tính đến mọi loại nguy hiểm và tương tác giữa nhà máy điện hạt nhân với môi trường xung quanh, bao gồm các sự kiện tự nhiên như động đất, hiện tượng địa kỹ thuật, núi lửa, lũ lụt, sự kiện khí tượng, sự kiện do con người gây ra (cả vô tình lẫn cố ý), sự phát tán phóng xạ và tính khả thi của những kế hoạch khẩn cấp. Đây là các yếu tố liên quan đến an toàn.

Các yếu tố không liên quan đến an toàn cũng cần được xem xét để xác định vị trí phù hợp cho nhà máy điện hạt nhân, ví dụ như an ninh nhà máy, công nghệ nhà máy, kinh tế, tính sẵn có của nước làm mát, phương tiện giao thông và khả năng tiếp cận lưới điện, tác động môi trường và tác động kinh tế xã hội.

Các bể chứa nước đã qua xử lý tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi nhìn từ trên cao tháng 8/2023. Ảnh: AFP

Các bể chứa nước đã qua xử lý tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi nhìn từ trên cao tháng 8/2023. Ảnh: AFP

Theo báo cáo mới của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) vào tháng 1/2025, điện hạt nhân có thể đạt kỷ lục mới trong năm nay, góp phần cải thiện an ninh năng lượng khi nhu cầu về điện tăng mạnh. "Hơn 40 quốc gia trên thế giới cũng có kế hoạch tăng cường vai trò của hạt nhân trong hệ thống năng lượng của mình", Fatih Birol, giám đốc điều hành IEA, cho biết hồi tháng 1.

Thế giới hiện có 440 lò phản ứng hạt nhân, trong đó 415 lò phản ứng đang hoạt động, phân bố tại 30 quốc gia. Mỹ là nước đóng góp nhiều nhất với 94 lò phản ứng, tổng công suất điện 96,95 GW. Theo sau là Pháp (56 lò, tổng công suất 61,37 GW), Trung Quốc (56 lò, tổng công suất 54,15 GW), Nga (36 lò, tổng công suất 26,8 GW) và Hàn Quốc (26 lò, tổng công suất 25,82 GW).

Nước rất quan trọng với hoạt động của nhà máy điện hạt nhân, đóng vai trò như chất làm mát. Các lò phản ứng hạt nhân luân chuyển một lượng lớn nước qua lõi phóng xạ để loại bỏ lượng nhiệt khổng lồ sinh ra. Mỗi giờ hoạt động, một lò phản ứng hạt nhân 1.000 MW thường phải rút lấy khoảng 170.000 m3 nước từ nguồn bên ngoài. Trong số này, khoảng 1.000 m3 nước sẽ bốc hơi, phần còn lại được đưa trở về nguồn bên ngoài với nhiệt độ cao hơn.

Các lò phản ứng sẽ không thể vận hành an toàn nếu không có nguồn điện liên tục và lượng nước mát lớn. Ngay cả khi nhà máy không hoạt động, nhiên liệu vẫn tiếp tục tạo ra nhiệt và lượng nhiệt này cần được kiểm soát để ngăn ngừa nổ hoặc rò rỉ phóng xạ.

Đây là lý do nhà máy điện hạt nhân thường nằm gần một khối nước lớn như biển hoặc sông hồ lớn, dù điều này làm tăng nguy cơ thiệt hại do tác động từ môi trường như nước biển dâng, sóng thần, bão hoặc những sự kiện thời tiết khắc nghiệt khác.

Các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động (tím) và đang xây dựng (vàng) tại Mỹ tính đến tháng 8/2024. Ảnh: World Nuclear Association

Các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động (tím) và đang xây dựng (vàng) tại Mỹ tính đến tháng 8/2024. Ảnh: World Nuclear Association

Tại Mỹ, đa số nhà máy điện hạt nhân tập trung ở khu vực ven biển phía đông, Ngũ Đại Hồ và sông Mississippi. Khu vực phía tây và trung tâm nước Mỹ có rất ít nhà máy.

Sự phân bố này được quyết định dựa trên nhiều yếu tố như gần nguồn nước, ít nguy cơ động đất, mật độ dân cư phù hợp, và cả quan điểm của địa phương. Ví dụ, tại California, bang ven biển miền tây nước Mỹ, làn sóng phản đối hạt nhân mạnh mẽ góp phần dẫn đến quyết định chấm dứt hoạt động của Diablo Canyon, cơ sở điện hạt nhân cuối cùng tại bang này, vào năm 2030. Ngược lại, vào năm 2021, ở Illinois - bang tiếp giáp với hồ Michigan, một trong Ngũ Đại Hồ của Bắc Mỹ - cơ quan lập pháp ủng hộ chi 694 triệu USD để duy trì hoạt động của các lò phản ứng hạt nhân.

Các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động (tím), đang xây dựng (xanh lá) và đang được lên kế hoạch (vàng) tại Trung Quốc tính đến tháng 1/2025. Ảnh: World Nuclear Association

Các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động (tím), đang xây dựng (xanh lá) và đang được lên kế hoạch (vàng) tại Trung Quốc tính đến tháng 1/2025. Ảnh: World Nuclear Association

Tại Trung Quốc, các nhà máy điện hạt nhân đang tập trung ven biển. Theo Yang Changli, chủ tịch Tập đoàn Điện Hạt nhân Tổng hợp Trung Quốc, trong bối cảnh xây dựng hệ thống điện kiểu mới và thúc đẩy mục tiêu về carbon, việc mở rộng không gian phát triển điện hạt nhân là cần thiết và khả thi. Do đó, ông ủng hộ xây dựng thêm nhà máy điện hạt nhân sâu trong đất liền.

Về vấn đề an toàn, Yang cho biết, các nhà máy điện hạt nhân trong đất liền theo kế hoạch của Trung Quốc có khả năng chống chọi với động đất, lũ lụt và hạn hán. "Những năm gần đây, ngành công nghiệp hạt nhân đã tiến hành nhiều nghiên cứu chuyên sâu và chi tiết về những mối quan tâm chính như an ninh tài nguyên nước, xả chất thải lỏng mức thấp, tác động của các sự cố nghiêm trọng đến lưu vực sông và tính khả thi của các kế hoạch khẩn cấp. Kết luận cho thấy, việc xây nhà máy điện hạt nhân ở những khu vực trong đất liền khả thi về mặt kỹ thuật", ông nói.

Thu Thảo (Tổng hợp)